Na vier jaar testen is een proef met een verhoogde opslagtemperatuur voor warmte-koude-opslag (WKO) in de bodem bij Koppert Cress in Monster succesvol verlopen. Dankzij een verhoging van de injectietemperaturen naar 40 tot 45ºC verbeterden de prestaties van het OBES-systeem aanzienlijk, nam de thermische onbalans af en werden de CO2-emissies sterk gereduceerd. “Dit biedt kansen voor andere locaties met een WKO, maar ook voor verdere verduurzaming van de glastuinbouw”, zegt Bart van Meurs, techneut bij Koppert Cress.
De resultaten kunnen een nieuwe impuls geven aan OBES-systemen (open bodemenergie) voor de glastuinbouw, waarbij diepe grondwaterlagen worden gebruikt voor de tijdelijke opslag van warmte- en koude-overschotten. Volgens de huidige beleidskaders mag alleen water van maximaal 25ºC worden geïnjecteerd, al kunnen de regels per provincie licht afwijken. De Provincie Zuid-Holland gaf de ondernemer via een ‘green deal’ toestemming om water tot maximaal 45ºC te injecteren. Bij het onderzoek waren naast de onderneming en de provincie ook Vyverberg (begeleiding van ontwerp en bouw), Brabant Water (interesse van buurprovincie) en KWR (uitvoerder van het onderzoek) betrokken.
Hoger rendement, minder uitstoot
Het rendement van de WKO bij de cressenteler verbeterde in de pilot – die liep van 2016 tot 2020 – met 10%, terwijl de CO2-uitstoot met maar liefst 70% daalde. Het benodigde volume grondwater voor verwarming nam sterk af dankzij het grotere temperatuurverschil tussen de warme en koude bronnen. “Daardoor nam de COP-waarde van het systeem toe naar 5 à 6, wat betekent dat elke Kilojoule elektriciteit 5 tot 6 Kilojoule aan warmte-energie oplevert en dat is heel hoog. “Dat is zowel bedrijfseconomisch als voor de verduurzaming van de glastuinbouw een hele goede uitkomst”, aldus Van Meurs. Er is gekeken naar de effecten van de verhoogde injectietemperatuur op de samenstelling van het grondwater op 170 meter diepte. Bij Koppert Cress werden geen nadelen vastgesteld voor de biologische en chemische waterkwaliteit. Ook bleek de warmteverspreiding vanuit de warme bronnen zowel horizontaal als verticaal beperkt, door het relatief kleine opslagvolume en de onbalans in het systeem. Aan het eind van de winter is de warme bron leeg en is de brontemperatuur slechts een enkele graad hoger dan de natuurlijke grondwatertemperatuur. De invloed van de aquifer op de bodemtemperatuur is dus beperkt en bovendien tijdelijk. Dit vormt nog wel aanleiding voor aanvullend onderzoek bij een grotere warme bron.
ODE-heffing helpt niet mee
Het laatste jaar (2020) bleek uiteindelijk niet representatief, omdat door corona de afzet sterk is gedaald en de warmte- en koudebehoefte fors lager was, zegt Van Meurs. “Door corona is er gereorganiseerd, zowel in de personele bezetting als in de teeltlocaties. Rob Baan koos er zelfs voor de WKK’s van eerder aangekochte bedrijven op de hoofdvestiging aan te sluiten, als gevolg van de verhoogde ODE-belasting, die de verduurzaming van de glastuinbouw in de weg staat. Voor andere telers, met en zonder WKO, bieden de uitkomsten van de proef nu wel perspectief deze techniek (breder) in te zetten. Uiteraard binnen de vergunningsvereisten die de verschillende provincies daarvoor hebben. De mogelijkheden voor WKO zijn weer een stapje verder gebracht.”
Fossielneutraal telen
Van Meurs wil graag door met het onderzoek bij Koppert Cress en ziet mogelijkheden voor het koppelen van de WKO aan de geothermie van Aardwarmte Polanen, waar Koppert Cress aan deelneemt. “Bij bedrijven die al op laagwaardige warmte zijn ingericht zie je dat wij met water van 40ºC al heel veel kunnen. Retourwater van geothermie zit vaak op 35ºC, dat is dus prima input voor ons. We benutten nu al de restwarmte uit LED-lampen en uit de koelcel, in combinatie met zonthermie en aquathermie.” Tot slot: “Bij de cressenteler is op de hoofdlocatie de afgelopen dertien jaar het teeltareaal vier keer zo groot geworden, terwijl het gasverbruik omlaag is gegaan. Dus alle uitbreidingen zijn er ‘fossielneutraal’ gerealiseerd. Met geothermie kunnen we wellicht ook van dat laatste beetje gasverbuik af. Misschien kunnen we daarnaast ook onze andere locaties gaan koppelen. Dat is wel de ambitie.”
Het onderzoeksrapport van de hand van KWR kan hier worden gedownload.
Dit artikel verscheen eerder op: onderglas.nl
