Hop (Humulus lupulus) is een plant uit de hennepfamilie (Cannabaceae), die in Nederland en België in het wild voorkomt, en hier vroeger ook veel geteeld werd. De hopbellen (vruchtkegels) worden als conserveer- en smaakmiddel gebruikt bij de bereiding van bier. Hop is een vaste plant die overwintert als wortelstok. De soort komt van nature voor in het grootste deel van de gematigde- en koude zone van het noordelijk halfrond.
‘Op dure plaatsen moet je duren dingen telen’ leerde ik van Rob Baan (Koppert Cress); innovatieve kweker en één van mijn eerste klanten. Initiatieven die de traditionele ‘bulk’ van tomaat en paprika binnen de glastuinbouw doorbreken, hebben dan ook mijn interesse. Denk aan onderzoek naar de teelt van vanille of wasabi.
Hop is een onmisbaar en smaakbepalend ingrediënt van bier; dat wisten we. Het product wordt vooral geteeld in Duitsland, de VS, China en Tsjechië; in Nederland is er nauwelijks professionele teelt. Het blijkt ook nog eens een kostbaar ingrediënt; tientallen euro’s per kilo. De klimmende planten worden geteeld aan draden tot wel een meter of 6 hoog en worden in het najaar geoogst. Vragen die ons direct te binnnen schoten: ‘Waarom kan dit niet in Nederland?’ en ‘Is er voordeel te halen door te telen in de kas? Jaarrond oogsten wellicht?’. Ook gingen we het gesprek aan met enkele brouwers om de behoeften en interesses te peilen (bron afbeeldingen: 1, 2).
Toen de NOS in 2016 berichte over een tekort aan hop voor de Nederlandse bierbrouwers rinkelde mijn telefoon. Tomatenkweker Joost van der Voort aan de lijn: ‘Jij hebt toch wat met bier gedaan, Bart? Dat hop, moeten we daar nou iets mee?’ Inderdaad, een jaar of twaalf geleden zette ik, samen met twee compagnons het succesvolle streekbier Westlands Goud op, dat nog altijd verkrijgbaar is. Mijn interesse was logischerwijs direct gewekt. Het toeval wil dat een andere relatie van mij, kassenbouwer Hans Bransen, ook al eens zijn interesse had laten doorschemeren in de teelt van hop. Het leek mij een mooie gelegenheid om gedrieën de koppen bij elkaar te steken en op onderzoek uit te gaan.
Er was maar één manier om onze nieuwsgierigheid te bedwingen: door het gewoon te gaan doen! We trokken de stoute schoenen aan en kochten een paar honderd planten van verschillende variëteiten in Duitsland. Een deel plantten we in de kas en een deel buiten; om een referentieteelt te creëren. Op basis van onze kennis en ervaring van teelt en tuinbouwtechniek trachtten we de optimale omstandigheden te creëren. Net als bij ieder ander gewas bleken factoren als arbeid, groeimedium, voedingsstoffen en klimaat bepalend voor succes. Van onze tien proefteelten wisten we er zeven tot een goed einde te brengen.
De oogst van de ‘hopbellen’ bleek een arbeidsintensief traject. Te meer omdat we dat geheel handmatig uitvoerden, waar dit op professionele plantages machinaal wordt uitgevoerd. Wederom een aspect dat we nader uitgezocht hebben. Na de oogst hebben we de bloemen gedroogd, gevacuümeerd en diepgevroren, zodat ze voor langere tijd houdbaar zijn. Ook stuurden we onze oogst naar een Duits lab om de essentiele variabelen te laten meten, zoals de alfazuren.
Uiteindelijk was er natuurlijk maar één manier om er achter te komen of onze teelt succesvol was: proeven! Met brouwer Erik Nicolaas van de Animal Army Brewery hebben we gedurende het hele teeltproces contact gehouden. Met onze hop ging hij aan de slag en produceerde 14 proefbrouwsels die we op een, logischerwijs gezellige avond met het hele team zijn gaan proeven. Van het meest smaakvolle recept heeft Erik een complete tank van 1.000 liter gebrouwen; met drie verschillende etiketten. Zo hadden wij allen na dit project een uniek relatiegeschenk!
De grote vraag is natuurlijk wat de volgende stap is. Blijft dit bij een leerzaam hobbyproject of is het Westland binnenkort een heuse hopkwekerij rijker? We willen ons in ieder geval nu niet niet laten verblinden door productgericht denken. Met de hop die we geteeld hebben, zijn we onder de naam ‘Westland Hop’ op pad in de Nederlandse brouwerswereld. Voorzien wij daadwerkelijk in een behoefte met lokaal geteelde hop en hoe kunnen wij optimaal op deze behoefte inspelen? Kunnen we de businesscase sluitend krijgen?
Informatie over de hop en verkrijgbaarheid is te vinden in deze flyer. Bent u hobbymatig of professioneel brouwer? Dan is Westland Hop uiteraard voor u verkrijgbaar! Daarnaast zijn wij op zoek naar een stagiair of afstudeerder uit een commerciële en/of bedrijfskundige opleiding, die ons kan bijstaan bij het uitwerken van de businesscase en onderzoeken van de commerciële haalbaarheid. Heb je interesse in een uitdagende stage onder begeleiding van een breed team ervaren ondernemers? Neem dan contact met ons op! Westland Hop is te bereiken via info@bartvanmeurs.com, maar uiteraard kun je mij ook gewoon even bellen op 06 432 34 951.
