Er is heel wat afgeschreven in de vakbladen de afgelopen jaren over tot de verbeelding sprekende ‘voedselflats’, indoor-, urban- en/of vertical farms. Fancy namen voor geconditioneerde, daglichtloze teelt onder LED. Stuk voor stuk toonbeeld van technisch vernuft en zeker één redenen dat ook grote investeerders de weg naar ‘horti’ steeds beter weten te vinden. Dat de onderliggende verdienmodellen vaak nog rammelen en de voordelen regelmatig op creatieve wijze worden berekend, zal deze techniek vast een structureel plekje in wereldwijde landbouwketen vinden. Ik zit in mijn dagelijks werk bovenop deze ontwikkeling.
Toch blijf ik het zonde vinden dat ‘het gratis zonnetje’ eerst wordt geweerd om vervolgens door (met zonnepanelen opgewekte!) elektriciteit dure groeilampen aan te zetten. Het maximale uit de zon halen, is volgens mij de essentie van de tuinbouwkas. Er wordt wel eens aan voorbij gegaan hoe uniek en efficiënt deze ‘dans met de natuur’ onder glas wordt uitgevoerd. En ondanks het technische topniveau van moderne kassen is de ontwikkeling hier ook nog niet gedaan.
Innovatie in ‘kassenland’
Met gemiddeld meer dan 1.000 kWh per m2 geeft de zon in Nederland veel meer dan genoeg licht en warmte om jaarrond zomerteelt te bedrijven. Maar uiteraard schijnt het zonnetje niet altijd op het goede moment en gaat straling niet altijd vergezeld van een hoge buitentemperatuur. Zie hier de basis voor de broeikas; dankzij een transparante behuizing ook op koude dagen de zonnestraling binnen voor een optimaal groeiklimaat laten zorgen. Die eerste Westlandse kwekers die hun druivenmuren ‘upgraden’ naar een kas, waren zo gek nog niet.
Nog meer technieken maakten hun opwachting in de kas om het zonlicht optimaal te benutten. Luchtramen om te ventileren, bewegende schermen voor flexibele isolatie, verwarming en belichting voor de dalmomenten in zonnestraling en CO2 dosering om de behoeften van de plant in deze intensieve omgeving in balans te houden. Daar waar er toch energie aan een kas toegevoerd wordt, komt wederom tuinders-creativiteit om de hoek kijken om kosten en milieu impact te drukken. Zomerwarmte wordt ondergronds gebufferd voor gebruik in de winter middels warmte- en koudeopslag, terwijl alternatieve warmtebronnen als zon-, aqua- en geothermie worden aangeboord. En als er dan toch wordt gekozen voor ‘supplemental lighting’ (zoals de Engelsen dat zo mooi noemen), dan worden de meest efficiënte lichtbronnen (LED) en kleurencombinaties (dieprood) gebruikt en wordt de restwarmte met waterkoeling zelfs teruggewonnen.
Is het daarmee gedaan met de innovatie in ‘kassenland’? Zeker niet! Trots mag ik samen met Koppert Cress gastheer zijn voor 2 prachtige pilots met startups die de lat in de kas weer een stukje hoger leggen: Physee en Thermeleon! Jonge, talentvolle techneuten, waarmee ik een Delftse achtergrond deel, die hun weg naar de glastuinbouw weten te vinden.
PAR+ Coating
Physee heeft al enige tijd naam gemaakt met vensters die een deel van het ontvangen licht omzetten in elektriciteit. Prima oplossing voor de woning- en utiliteitsbouw, maar in de glastuinbouw willen we een groot deel van het jaar elk straaltje zon binnen krijgen. Nou, daar bleken ze ook nog een innovatie voor ‘op de plank’ te hebben: PARplus coating. Hiermee wordt een deel van het UV licht uit de zonnestraling, dat normaalgesproken door het glas wordt tegengehouden, omgezet in mooi diffuus groeilicht voor de plant. Méér licht in de kas; ideaal voor de donkere maanden van het jaar. Het eerste proefvak van zo’n 50 m2 PARplus coating is onlangs bij Koppert Cress aangebracht.
Thermeleon warmtebatterij
Thermeleon gaat terug naar een techniek die in die oude muurkassen werd toegepast; het bufferen van de warmte ‘van de dag’ in de muur aan de noordzijde om de kas in de nacht warm te houden. De muurkas is in China heden ten dage nog altijd een veel voorkomend fenomeen. Thermeleon brengt dit ‘principe’ echter een stapje verder door warmteopslag toe te passen in de kasconstructie, vloer of zelfs bewegende schermen. De kas wordt hiermee een echte ‘warmtebatterij’. Middels de pilot bij Koppert Cress komt Thermeleon tot de ultieme materiaalkeuze en configuratie om hun techniek structureel in de kas te kunnen toepassen.
Droom voor de toekomst
Fossielvrije en CO2-neutrale glastuinbouw is meer dan een droom en écht binnen handbereik. En omdat licht en warmte in de tuinbouw echte productie-instrumenten zijn, laten verduurzaming en een rendabele bedrijfsvoering zich prima combineren. Bij Koppert Cress laten we dit al jaren zien en gaan we er, ondanks de tegenslagen door Covid, vol voor om onze duurzame tuinbouwdroom waar te maken. Wordt vervolgd dus, zou ik zeggen…
